Wiele osób traktuje bezsenność i napięcie jako chwilowe dolegliwości wynikające ze stresu lub nadmiaru obowiązków. Jednak przewlekłe problemy ze snem i napięcie w ciele często są znakiem, że nasza psychika potrzebuje wsparcia. Organizm, który przez długi czas funkcjonuje w stanie przeciążenia, zaczyna wysyłać wyraźne sygnały ostrzegawcze. Jednym z nich jest właśnie zaburzenie snu.
W tym artykule wyjaśniamy, dlaczego ciało reaguje na emocje, jak rozpoznać moment, w którym problem zaczyna być poważny, oraz jak wygląda skuteczna pomoc psychologiczna i psychiatryczna w przypadku bezsenności i napięcia.
Sen to nie tylko odpoczynek, ale także fundament równowagi psychicznej. Gdy zaczyna go brakować, cierpi cały organizm. Najpierw pojawia się zmęczenie i problemy z koncentracją, a z czasem także drażliwość, bóle głowy, napięcie mięśni i trudności w codziennym funkcjonowaniu. U wielu osób przewlekła bezsenność prowadzi do nasilonego stresu, lęku, a nawet objawów depresyjnych.
Pacjenci, którzy zgłaszają się do psychologa lub psychiatry z powodu trudności ze snem, często dopiero wtedy dowiadują się, że problem nie zawsze leży w ciele. Bezsenność bardzo często jest objawem emocjonalnego przeciążenia lub nieprzepracowanego stresu. Ciało zaczyna wówczas mówić w naszym imieniu, wyrażając to, czego nie potrafimy ująć słowami.
Przyczyny bezsenności bywają różne, ale zazwyczaj nakładają się na siebie. Napięcie emocjonalne, stres w pracy lub w relacjach, nadmiar obowiązków, trudne doświadczenia i nieustanna stymulacja ekranami sprawiają, że organizm nie potrafi się wyciszyć.
Wiele osób opisuje moment zasypiania jako chwilę, gdy w głowie zaczyna się natłok myśli. W ciszy pojawiają się wspomnienia, niepokój i niezałatwione sprawy, a ciało reaguje przyspieszonym biciem serca, spłyconym oddechem i napięciem mięśni. Im bardziej próbujemy zasnąć, tym trudniej to osiągnąć.
W ten sposób powstaje błędne koło. Lęk przed kolejną bezsenną nocą zwiększa napięcie, które samo w sobie utrudnia sen. Organizm funkcjonuje w trybie alarmowym, mimo że realne zagrożenie dawno minęło.
Napięcie, które utrzymuje się przez dłuższy czas, przestaje być jedynie reakcją na stres. Zaczyna wpływać na emocje, samopoczucie, pamięć, odporność i relacje z innymi. Ciało daje o sobie znać na wiele sposobów: poprzez bóle karku, pleców i głowy, ścisk w żołądku lub klatce piersiowej, trudności z oddychaniem czy uczucie ciągłego niepokoju.
Takie objawy to sygnał, że ciało od dawna próbuje radzić sobie z emocjami, których nie potrafimy rozpoznać lub nazwać. Wtedy warto poszukać pomocy u specjalisty. Nie wystarczy kolejny środek na sen, ponieważ problem leży głębiej – w psychice, a nie tylko w organizmie.
Z perspektywy psychoterapii ciało i emocje są jednym systemem. To, czego nie potrafimy wypowiedzieć, często ujawnia się w formie objawów somatycznych, takich jak napięcie, bezsenność, bóle brzucha czy zawroty głowy.
Psychoterapeuta, pracując z osobą cierpiącą na bezsenność, nie skupia się wyłącznie na śnie. Pomaga znaleźć źródło napięcia emocjonalnego – emocje, sytuacje i przekonania, które utrzymują ciało w stanie gotowości. Często są to wzorce typu „muszę być silny” lub „nie mogę odpoczywać”.
Przywrócenie równowagi emocjonalnej i nauka rozluźniania ciała bardzo często prowadzą do poprawy jakości snu, nawet bez konieczności leczenia farmakologicznego.
Najczęściej stosowaną metodą terapeutyczną w przypadku bezsenności jest psychoterapia poznawczo-behawioralna (CBT). To podejście uznawane przez Światową Organizację Zdrowia za jedną z najskuteczniejszych metod leczenia problemów ze snem o podłożu psychicznym.
Podczas terapii pacjent uczy się rozpoznawać i modyfikować wzorce myślenia, które nasilają napięcie, na przykład „znowu nie zasnę” czy „jeśli się nie wyśpię, nie dam rady jutro”. Terapeuta pomaga również wprowadzić zdrowe nawyki snu i nauczyć ciało reagować spokojem zamiast napięciem. W terapii często stosowane są też techniki relaksacyjne, praca z oddechem i trening uważności.
W przypadkach, gdy bezsenności towarzyszy depresja lub zaburzenia lękowe, wskazana jest konsultacja psychiatryczna. Leki nie są stosowane automatycznie, ale mogą pomóc przerwać błędne koło napięcia i wyczerpania, aby psychoterapia przyniosła pełniejszy efekt.
Zanim sięgniesz po tabletki nasenne, spróbuj wprowadzić drobne zmiany w codziennym rytmie. Warto kłaść się i wstawać o tej samej porze, unikać ekranów przynajmniej godzinę przed snem, zadbać o wyciszenie i lekkostrawną kolację.
Równie ważna jak higiena snu jest higiena emocjonalna. Pomaga w tym spacer, kontakt z naturą, spokojny oddech lub zapisanie myśli, które zaprzątają głowę. Takie drobne działania zmniejszają napięcie i ułatwiają zasypianie. Jeśli jednak mimo prób problemy ze snem się utrzymują, warto porozmawiać ze specjalistą.
Jeśli trudności z zasypianiem lub napięcie utrzymują się przez kilka tygodni, zaczynają wpływać na codzienne funkcjonowanie, relacje lub samopoczucie, to moment, by skonsultować się z psychologiem lub psychiatrą. W Centrum Terapii Psyche w Szczecinie oferujemy kompleksową pomoc obejmującą konsultacje psychologiczne, psychoterapię indywidualną oraz konsultacje psychiatryczne. Wspólnie pomagamy zrozumieć przyczyny bezsenności i opracować skuteczny plan leczenia.
Bezsenność i napięcie to często sposób, w jaki ciało sygnalizuje problemy emocjonalne. Zamiast próbować uciszać objawy, warto wsłuchać się w ten sygnał i poszukać źródła napięcia. Psychoterapia pomaga odzyskać równowagę, a jeśli to potrzebne, wsparcie psychiatryczne umożliwia powrót do spokojnego snu i wewnętrznego spokoju.
