Kryzys zdrowia psychicznego wśród dzieci i młodzieży – rosnące wyzwanie naszych czasów

Wprowadzenie

W ostatnich latach obserwujemy gwałtowny wzrost liczby dzieci i nastolatków zmagających się z problemami psychicznymi. Pandemia, zmiany społeczne, presja rówieśnicza i edukacyjna – to tylko niektóre z czynników, które negatywnie wpływają na zdrowie psychiczne młodych ludzi. Eksperci alarmują: mamy do czynienia z kryzysem zdrowia psychicznego wśród dzieci i młodzieży, który wymaga natychmiastowej reakcji.

Według raportów WHO oraz danych krajowych instytucji zdrowia, coraz więcej dzieci i nastolatków cierpi na:

• zaburzenia lękowe,
• depresję,
• zaburzenia odżywiania,
• samookaleczenia,

W Polsce liczba hospitalizacji psychiatrycznych wśród nieletnich rośnie z roku na rok. Coraz młodsze dzieci trafiają pod opiekę psychologów i psychiatrów. Niestety, system opieki zdrowotnej często nie nadąża za potrzebami pacjentów.

Najczęstsze problemy zdrowia psychicznego u dzieci i młodzieży

Do najczęściej diagnozowanych zaburzeń psychicznych wśród dzieci i nastolatków należą:

• Zaburzenia lękowe (w tym fobia szkolna)
• Zaburzenia depresyjne
• Zaburzenia odżywiania (anoreksja, bulimia, kompulsywne objadanie)
• Zaburzenia zachowania i opozycyjno-buntownicze
• ADHD i zaburzenia koncentracji
• PTSD – w wyniku przemocy domowej, przemocy rówieśniczej lub traumy
• Samookaleczenia i myśli samobójcze

Wielu młodych ludzi nie otrzymuje odpowiedniego wsparcia na czas, co może prowadzić do chronicznych problemów w dorosłości.

Przyczyny i czynniki ryzyka

Do najczęstszych czynników wpływających na pogorszenie kondycji psychicznej dzieci i młodzieży należą:

• Presja szkolna i oczekiwania otoczenia
• Problemy rodzinne, rozwody, brak stabilności emocjonalnej
• Izolacja społeczna, brak przyjaciół, przemoc rówieśnicza
• Cyberprzemoc, hejt w mediach społecznościowych
• Nadmierna ekspozycja na ekrany i uzależnienie od technologii
• Traumy i doświadczenia przemocy
• Brak dostępności do specjalistycznej pomocy

Jak rozpoznać kryzys u dziecka?

Rodzice i opiekunowie powinni zwracać uwagę na następujące sygnały:

• wycofanie się z relacji i dotychczasowych zainteresowań,
• nagłe zmiany nastroju, drażliwość, agresja,
• zaburzenia snu i apetytu,
• spadek wyników w nauce,
• unikanie szkoły lub kontaktów społecznych,
• sygnały autoagresji (np. zadrapania, siniaki),
• wypowiedzi wskazujące na beznadzieję, brak sensu życia.

Jak możemy pomóc?

Wczesna diagnoza i odpowiednia pomoc psychologiczna lub psychiatryczna mają kluczowe znaczenie w leczeniu zaburzeń psychicznych u dzieci i młodzieży. Rodzice odgrywają w tym procesie ogromną rolę – to właśnie oni najczęściej jako pierwsi zauważają niepokojące zmiany w zachowaniu dziecka, takie jak wycofanie się z relacji społecznych, utrata zainteresowań, wahania nastroju, trudności w koncentracji czy zaburzenia snu i apetytu.

Ważne jest, aby rodzice nie ignorowali tych sygnałów i starali się stworzyć dziecku przestrzeń do rozmowy. Wspierająca obecność, otwartość na emocje i brak oceny mogą sprawić, że dziecko poczuje się bezpiecznie i chętniej podzieli się tym, co przeżywa. Nawet jeśli nastolatek nie chce mówić, kluczowe jest pokazanie mu, że ma przy sobie dorosłego, który jest gotów wysłuchać i być obok – bez nacisku, ale z empatią.

Równie istotne jest, by nie bagatelizować problemów, licząc na to, że „samo przejdzie”. Jeśli trudności utrzymują się dłużej niż dwa tygodnie lub nasilają się, konieczna jest konsultacja ze specjalistą – psychologiem, psychoterapeutą lub psychiatrą dziecięcym. Wczesna diagnoza i właściwe wsparcie terapeutyczne mogą zapobiec pogłębieniu się kryzysu i pozwalają młodemu człowiekowi szybciej wrócić do równowagi psychicznej. Pomoc specjalisty to nie oznaka porażki wychowawczej, ale wyraz troski i odpowiedzialności za zdrowie dziecka. Jeśli jednak jako rodzic czujesz, że sytuacja Cię przerasta, masz wątpliwości lub zwyczajnie potrzebujesz wsparcia – nie jesteś sam. W Centrum Terapii Psyche oferujemy specjalistyczną pomoc psychologiczną i psychiatryczną dla dzieci i młodzieży.

Psychoterapia dzieci i młodzieży prowadzona przez doświadczonych specjalistów może pomóc w:

• odbudowie poczucia bezpieczeństwa,
• nauce wyrażania emocji,
• wzmacnianiu poczucia własnej wartości,
• rozwijaniu umiejętności radzenia sobie w trudnych sytuacjach,
• poprawie relacji z otoczeniem i rodziną.

W cięższych przypadkach wskazana może być farmakoterapia pod opieką psychiatry dziecięcego.

Rola rodziny i szkoły

Wsparcie bliskich oraz środowiska szkolnego ma ogromne znaczenie w procesie zdrowienia. Warto budować relację opartą na zaufaniu i otwartej komunikacji. Kluczowe jest również odciążenie dzieci z nadmiaru obowiązków i umożliwienie im czasu na odpoczynek, zabawę i budowanie relacji.

Szkoły powinny współpracować z psychologami, oferować zajęcia wspierające dobrostan psychiczny, a także przeciwdziałać przemocy i wykluczeniu.

Podsumowanie

Kryzys zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży to jedno z największych wyzwań współczesnej psychiatrii i psychologii. Reagowanie na pierwsze symptomy, zapewnienie kompleksowej pomocy oraz budowanie świadomości społecznej mogą uratować życie i zdrowie wielu młodych osób.

W Centrum Terapii Psyche w Szczecinie oferujemy specjalistyczne wsparcie psychoterapeutyczne i psychiatryczne dla dzieci i młodzieży. Nasz zespół składa się z doświadczonych specjalistów, którzy pomagają młodym pacjentom odzyskać równowagę emocjonalną i poczucie bezpieczeństwa.