Okres dorastania to czas dużych zmian. Pojawia się potrzeba autonomii, mocniej wyrażone emocje, testowanie granic, a relacja z rodzicami przestaje być jedynym punktem odniesienia. To wszystko jest naturalne. Problem zaczyna się wtedy, gdy zachowanie nastolatka przestaje mieścić się w normie rozwojowej, a sygnały przypisywane dotąd do buntu stają się wołaniem o pomoc. Właśnie dlatego tak ważne jest rozróżnienie: co jest typowe dla dojrzewania, a co powinno uruchomić konsultację u psychologa lub psychiatry.
Poniżej znajdziesz omówienie tego tematu, przygotowane z myślą o rodzicach, nauczycielach i specjalistach pracujących z młodzieżą.
Nastolatek, który wchodzi w okres dojrzewania, naturalnie zaczyna się usamodzielniać. Może częściej kwestionować zdanie rodziców, mocniej reagować emocjonalnie, szukać akceptacji w grupie, zmieniać styl ubierania się albo zainteresowania. To zachowania rozwojowe. Młody człowiek sprawdza, kim jest, jakie wartości wybiera i gdzie są granice.
Do typowych zachowań nastolatka należą między innymi:
Jeśli w tych zachowaniach nadal jest kontakt z rodzicem, nastolatek potrafi wrócić do rozmowy, uczy się przepraszać, a w domu da się zauważyć chociaż krótkie chwile bliskości, to zwykle mówimy o dojrzewaniu, a nie o kryzysie.
Są sytuacje, w których zachowanie nastolatka wychodzi poza ramy typowego rozwojowego sprzeciwu. Najważniejszą różnicą jest utrata funkcjonowania. Jeśli młody człowiek przestaje chodzić do szkoły, izoluje się od rówieśników, rezygnuje z zajęć, które lubił, albo zaczyna sięgać po substancje, to nie jest już zwykły bunt. To może być początek kryzysu psychicznego.
Na co szczególnie zwrócić uwagę:
Jeżeli takie objawy utrzymują się dłużej niż kilka tygodni albo się nasilają, nie należy ich tłumaczyć wyłącznie dojrzewaniem. To jest właśnie moment na konsultację ze specjalistą.
O kryzysie emocjonalnym mówimy wtedy, gdy zachowanie dziecka zaczyna budzić poważny niepokój – pojawia się długotrwały smutek, utrata energii, zaburzenia snu, pogorszenie wyników w nauce, izolacja od rówieśników lub zainteresowanie tematami śmierci. W takich przypadkach warto jak najszybciej skontaktować się z psychologiem lub psychoterapeutą w Szczecinie, który pomoże zrozumieć źródło trudności i zaproponuje plan pomocy.
Współczesna młodzież dorasta w świecie dużej presji. Wysokie wymagania szkolne, porównywanie się w mediach społecznościowych, napięcia w rodzinie, rozwody, przeprowadzki, a do tego niepewna sytuacja społeczna i ekonomiczna. Młody człowiek jest ciągle oceniany: w szkole, w internecie, wśród rówieśników i przez samego siebie.
U części nastolatków prowadzi to do nadmiernego napięcia, depresyjnego nastroju albo lęku przed oceną. W takiej sytuacji bunt nie jest już tylko potrzebą autonomii. Staje się sposobem na przetrwanie. Wycofanie, agresja, cięty język albo rezygnacja to czasami język kryzysu, a nie złośliwość.
Możesz zadać sobie kilka pomocnych pytań:
Jeśli odpowiedź na kilka z tych pytań jest niepokojąca, lepiej nie czekać. W przypadku młodzieży szybka reakcja znacznie zwiększa skuteczność pomocy.
Najczęstszy błąd dorosłych to bagatelizowanie. Zdania w stylu: „inni mają gorzej”, „to minie”, „każdy tak miał”, „taka moda” zamykają drogę do rozmowy. Nastolatek słyszy wtedy, że jego emocje są nieprawidłowe. Zaczyna je chować, zamiast z nimi przyjść.
Co pomaga:
Dobrze sprawdza się model: jestem blisko, ale nie naciskam. Młodzi ludzie lepiej reagują na dorosłych, którzy nie umniejszają ich przeżyć i nie wyśmiewają, że „płaczą przez głupoty”.
Jednocześnie rodzic nie musi być ekspertem od emocji – od tego są specjaliści. Psychoterapeuta Szczecin pomoże zrozumieć mechanizmy zachowań dziecka i pokaże, jak wzmocnić relację w rodzinie. Jeśli sytuacja jest poważna, warto również rozważyć konsultację u psychiatry dziecięcego, który może zaproponować leczenie farmakologiczne lub terapię wspierającą.
Konsultacja u psychologa dzieci i młodzieży lub psychoterapeuty jest wskazana, gdy:
W wielu przypadkach wystarczy kilka spotkań konsultacyjnych, które pomagają zrozumieć, co się dzieje i jak wspierać dziecko w domu. Jeśli jednak objawy wskazują na depresję, zaburzenia lękowe, zaburzenia odżywiania albo myśli samobójcze, konieczna jest dłuższa psychoterapia, a czasem również konsultacja psychiatryczna.
W ośrodkach takich jak Centrum Terapii Psyche w Szczecinie młodzież może liczyć na kompleksowe wsparcie. Najpierw odbywa się konsultacja z psychologiem lub psychoterapeutą, który rozmawia zarówno z nastolatkiem, jak i z rodzicem. Zbierany jest wywiad dotyczący szkoły, relacji rówieśniczych, sytuacji rodzinnej i ostatnich wydarzeń życiowych.
Na tej podstawie proponowany jest dalszy plan pracy. Może to być:
Taka forma pomocy jest szczególnie skuteczna, ponieważ łączy pracę z nastolatkiem z pracą z jego otoczeniem.
Nastolatek w kryzysie bardzo często z zewnątrz wygląda na osobę, która „nie chce pomocy”. W praktyce chce, ale nie umie o nią poprosić albo boi się oceny. Dlatego tak ważna jest postawa rodzica: wyrozumiała, ale jednocześnie odpowiedzialna.
Rodzic może:
Nie każde trudne zachowanie nastolatka jest objawem zaburzenia. Ale nie każde można też zrzucić na dojrzewanie. Kluczem jest obserwacja funkcjonowania: jeśli młody człowiek przestaje sobie radzić w szkole, w relacjach i w domu, a do tego pogarsza się jego nastrój, to nie jest już zwykły bunt. To moment, w którym warto zareagować.
Wczesna pomoc psychologiczna i psychoterapia nastolatków przynoszą bardzo dobre efekty. Mogą zatrzymać rozwój depresji, ograniczyć zachowania autoagresywne i poprawić relacje w rodzinie.
Jeśli mieszkasz w Szczecinie lub okolicy i widzisz takie sygnały u swojego dziecka, możesz umówić konsultację w Centrum Terapii Psyche w Szczecinie. Rozmowa ze specjalistą często jest pierwszym krokiem do tego, aby w domu znowu zrobiło się spokojniej.
W naszej przychodni znajdziesz zespół specjalistów prowadzi kompleksową pomoc dla młodzieży. Psychologowie, psychoterapeuci i psychiatrzy wspólnie ustalają plan wsparcia, dopasowany do wieku i sytuacji pacjenta.
